دانشگاه باناراس هند (سابقاً کالج مرکزی هند) یک دانشگاه مرکزی و عمومی است که در «واراناسی» ایالت «اوتار پرادش» واقع شده است. این دانشگاه در سال ۱۹۱۶ توسط «مادان مهن مالاویا»، رییس وقت کنگره هند تأسیس شد. دانشگاه باراناس با حضور سی‌هزار دانشجوی مقیم در محوطه، ادعا دارد که بزرگترین دانشگاه اقامتی در آسیا است.
محوطه اصلی دانشگاه در زمینی به مساحت بیش از ۱۳۰۰ هکتار بنا شده است. «کاشی نارش»، فرمانروای موروثی باناراس این زمین را اهدا کرده بود. محوطه جنوبی دانشگاه باراناس هند با بیش از ۲۷۰۰ هکتار مساحت، در بارکاچای بخش میرزاپور واقع شده است. این محوطه که به مرکز علوم کشاورزی اختصاص دارد، حدود ۶۰ کیلومتر با باراناس فاصله دارد. این دانشگاه همچنین در نظر دارد محوطه دیگری را در ایالت بیهار احداث کند.
دانشگاه BHU به ۶ انستیتو، ۱۴ دانشکده و ۱۴۰ بخش تقسیم شده است. در سال ۲۰۱۷، مجموعاً ۲۷۳۵۹ دانشجو از ۴۸ کشور در این دانشگاه ثبت نام کردند. بیش از ۷۵ خوابگاه برای دانشجویان مقیم تدارک دیده شده است.
از دانشکده‌ها و مؤسسات این دانشگاه می‌توان هنر (FA-BHU)، مهندسی (IIT-BHU)، مدیریت (IMSt.-BHU)، علوم (I.Sc.-BHU)، هنرهای نمایشی، حقوق، کشاورزی (IAS-BHU)، پزشکی (IMS-BHU) و انستیتوی محیط زیست و توسعه پایدار (IESD-BHU) را نام برد. همچنین دپارتمان‌های زبان‌شناسی، روزنامه‌نگاری، ارتباطات جمعی و… در این دانشگاه موجود هستند. انستیتوی مهندسی این دانشگاه در ژوئن ۲۰۱۲ به عنوان یکی از مؤسسات تکنولوژی هند برگزیده شد.
دانشگاه BHU صد سالگی خود را در سال ۲۰۱۶-۲۰۱۵ جشن گرفت. این مراسم شامل بخش‌های مختلفی از جمله برنامه‌های فرهنگی، ضیافت‌ها، مسابقات و سالگرد تولد «مادان مهن مالاویا» بود.
پیشینه
دانشگاه باراناس هند توسط مادان مهن مالاویا تأسیس شد. این وکیل برجسته و فعال مستقل هندی، تحصیلات عالیه را ابزاری اصلی برای رسیدن به بیداری ملی می‌دانست.
در دسامبر ۱۹۰۵، طی برگزاری بیست‌ویکمین نشست کنگره ملی هند در باراناس، مالاویا رسماً اعلام کرد که قصد احداث دانشگاهی در باراناس را دارد. بر اساس درخواست مالاویا، عطار سینگ دانشگاه باراناس هند را بنیان نهاد. مالاویا به توسعه ایده دانشگاه با دخیل کردن ملی‌گرایان و متفکران هندی ادامه داد و طرح آن را در ۱۹۱۱ ارائه داد. تمرکز بحث‌های او بر فقر غالب در هند و کاهش درآمد هندوها در مقایسه با اروپاییان بود. در این طرح، علاوه بر مطالعه ادیان و خرده‌فرهنگ‌های هند، بر لزوم پیشرفت علم و تکنولوژی نیز تأکید شده است:
«میلیون‌ها انسان تنها زمانی می‌توانند از منجلاب فقر رهایی یابند که علم به نفع آن‌ها مورد استفاده قرار بگیرد. حداکثر کارکرد علم فقط وقتی ممکن است که دانش علمی برای هندوها در کشور خودشان در دسترس باشد.»
طرح مالاویا این‌که دانشگاه توسط دولت به رسمیت شناخته شود یا بدون کنترل آن عمل کند را ارزیابی کرد. او به دلایل مختلفی با نگاهی به گذشته تصمیم گرفت. مالاویا مسئله رسانه آموزش را نیز مطرح کرد و تصمیم گرفت ابتدا با انگلیسی شروع کرده و کم‌کم زبان هندی و سایر زبان‌های موجود در هند را به سیستم آموزشی تزریق کند.
ویژگی متمایز ایده مالاویا، اولویت داشتن یک دانشگاه اقامتی بود. تمام دانشگاه‌های هندی آن دوره، مانند دانشگاه‌های بمبئی، کلکته و مدرس، دانشگاه‌های وابسته‌ای بودند که تنها امتحانات را برگزار کرده و دانشنامه‌‌های فارغ‌التحصیلان کالج‌های ذی‌ربط را اعطا می‌نمودند.
همزمان با این اتفاقات، «آنی بسانت» - فعال بریتانیایی حقوق زنان - سعی داشت مدرسه هندی خود را گسترش داده و یک دانشگاه تأسیس کند. تفکری که منجر به ایجاد این مدرسه شد این بود که بر اساس فلسفه هندو، وجود مؤسسات آموزشی لازم است. مالاویا از بسانت پشتیبانی کرد و ۲۵۰هزار روپیه از محل کمک‌های مالی برای ساخت خوابگاه‌های مدرسه اختصاص داد. در سال ۱۹۰۷، بسانت فرمانی حکومتی را برای ساخت دانشگاه درخواست کرده بود. با این حال هیچ‌گاه پاسخی از سوی دولت بریتانیا به این درخواست داده نشد.
بسانت پس از انتشار طرح مالاویا با وی ملاقات کرد. این دو در آوریل ۱۹۱۱ توافق کردند که نیروهای خود را برای ساخت دانشگاهی در واراناسی متحد کنند.
مالاویا به سرعت فعالیت‌های حقوقی خود را کنار گذاشت تا منحصراً روی توسعه دانشگاه و فعالیت‌های مستقل خودش تمرکز کند. او در ۲۲ نوامبر ۱۹۱۱، انجمن دانشگاه هندو را جهت جذب کمک‌های مالی برای ساخت دانشگاه ثبت کرد. چهار سال طول کشید تا کمک‌ها به حد مطلوبی رسید.
در اکتبر ۱۹۱۵ با حمایت متحدان مالاویا در کنگره ملی هند، لایحه دانشگاه باراناس هند توسط شورا قانونگذاری تصویب شد. در نوامبر همان سال، بسانت و دیگر متولیان مدرسه مرکزی هند پذیرفتند که مدرسه بخشی از دانشگاه جدید باشد.
دانشگاه BHU نهایتاً در سال ۱۹۱۶ تأسیس شد. این مؤسسه را می‌توان اولین دانشگاه در هند دانست که حاصل تلاشی شخصی بود. احداث محوطه دانشگاه توسط لرد هاردینگ، نائب‌السلطنه بعدی هند در ۴ فوریه صورت گرفت. برای ترویج دانشگاه، مالاویا از افراد برجسته‌ای همچون ماهاتما گاندی، جاگادیش چاندرا بوس، سی وی رامان و پرافولا چاندرا رای برای سخنرانی در محوطه دانشگاه بهره جست. سخنرانی گاندی در این دانشگاه، اولین سخنرانی عمومی او در هندوستان بود.
«سر ساندر لال» به سمت معاونت دانشگاه منصوب شد و کلاس‌های دانشگاه طبق زمان‌بندی مدرسه مرکزی هند برگزار گردید.
با در نظر گرفتن دیدگاه مالاویا در برنامه سال ۱۹۱۱ خود، کالج مهندسی باناراس (BENCO) اولین کالج مهندسی دانشگاه بود که افتتاح شد. «کریشنا راجا وادیار» بیست و چهارمین ماهارجه میسور، نخستین رییس این دانشگاه بود. او مراسم افتتاحیه کارگاه‌های آموزشی BENCO را در ۱۷ ژانویه ۱۹۱۹، طی دیداری با مجمع عمومی دانشگاه برگزار کرد.
محوطه
محوطه اصلی
دانشگاه BHU در حاشیه جنوبی وراناسی و ساحل رودخانه گنگ واقع شده است. ساخت محوطه اصلی در زمینی به مساحت بیش از ۱۳۰۰ هکتار در ۱۹۱۶ و در زمینی که توسط ماهاراجه بنارس اهدا شده بود، آغاز گشت. طرح این پردیس دانشگاهی به شکل یک نیم‌دایره، با خیابان‌هایی در امتداد شعاع‌ها و محیط آن است. ساختمان‌های محوطه دانشگاه BHU نمونه‌های خوبی از معماری هندی-گوتیک در نیمه اول قرن بیستم است.
این دانشگاه دارای ۶۰ خوابگاه است که محل اقامت ۱۲۰۰۰ دانشجو را تأمین می‌کند. همچنین خوابگاه‌هایی برای اعضای هیئت علمی تمام وقت مهیا شده است.
کتابخانه «سایاجی رائو گاکواد» در محوطه اصلی قرار دارد. این کتاب خانه بیش از یک میلیون و سیصدهزار جلد کتاب را تا سال ۲۰۱۱ در خود جای داده بود. تأمین مالی ساخت این کتاب خانه در سال ۱۹۴۱ توسط ماهاراجه سایاجی رائو انجام شد. علاوه بر کتابخانه اصلی، ۳ کتابخانه در مؤسسات، ۸ کتابخانه برای اساتید و بیش از ۲۵ کتابخانه در دانشکده‌ها وجود دارد.
بیمارستان «سر ساندر لال» یک بیمارستان آموزشی برای مؤسسه علوم پزشکی است. این بیمارستان در سال ۱۹۲۶ با ۹۶ تخت بنا گردیده است. از آن زمان تا کنون تعداد تخت‌های بیمارستان به ۹۰۰ عدد رسیده و می‌توان آن را بزرگترین مرکز سطح سوم درمانی در منطقه دانست.
معبد «شری ویشوانات مندیر» برجسته‌ترین بنای محوطه است که در مرکز آن قرار دارد. این مجتمع زیارتی شامل هفت معبد بوده که در ۷۷ متر مربع بنا شده است. ساخت این معابد از ۱۹۳۱ آغاز و در طول تقریبا سه دهه با سرانجام رسید.
«بهارات کالا بهاوان» موزه هنر و باستان شناسی دانشگاه است. این موزه در ژانویه ۱۹۲۰ تأسیس شد و رابیندرانات تاگور، برنده نوبل ریاست آن را بر عهده گرفت. برادرزاده وی «ابانیندرانات تاگور» نیز به معاونت او منصوب شد. این موزه گسترش یافته و با تلاش‌های «رای کریشناداسا» به امتیازهای ویژه‌ای رسید. اگرچه این موزه به عنوان مجموعه نقاشی‌های هندی شناخته شده است، اما آثار باستانی، منسوجات و لباس، تمبرهای هندی و موارد ادبی و آرشیوی را نیز در خود جای داده است. گالری «آلیس بونر» نیز در سال ۱۹۸۹ به کمک بنیاد آلیس بونر و به مناسبت سالگرد تولد وی در موزه افتتاح شد.
محوطه جنوبی راجیو گاندی
محوطه جنوبی دانشگاه باناراس هند در «بارکاچا» واقع در «میرزاپور» و حدود ۵۰ کیلومتری جنوب غربی محوطه اصلی قرار دارد. این محوطه در سال ۱۹۷۹ به بیش از ۲۷۰۰ هکتار توسعه یافت.
مرکز «کریشی ویگیان کندرا» (مرکز علوم کشاورزی) با تمرکز بر پژوهش بر تکنیک‌های کشاورزی، جنگلداری و تنوع زیستی نیز در این محوطه قرار دارد. محوطه جنوبی علاوه بر دفاتر اداری، دارای مجتمع سخنرانی، کتابخانه و خوابگاه دانشجویی است.
محوطه جنوبی دانشگاه BHU در حال توسعه به عنوان مرکزی بالقوه برای آموزش و کارآفرینی به خصوص برای جوانان و زنان است. تمرکز این ایده بیش‌تر روی افرادی است که متعلق به طوایف و بخش‌های ضعیف جامعه هستند. این محوطه همچنان توسط دانشگاه در حال توسعه است. مأموریت این بخش در واقع بالا بردن سطح زندگی مردم هند و ایجاد فرصت برای یادگیری مستمر آن‌هاست.
در بخش دوم این نوشتار به معرفی بخش‌ها، رشته‌ها و شیوه پذیرش این دانشگاه پرداخته خواهد شد.
