دانشگاه اسلامی علیگر (AMU) یکی از دانشگاه‌های مرکزی و عمومی هند است. این دانشگاه به سال ۱۸۷۵ توسط «سر سید احمد خان» به عنوان «کالج انگلیسی-شرقی محمدیان» تأسیس شد. این کالج در سال ۱۹۲۰ به «دانشگاه اسلامی علیگر» تبدیل شد. محوطه اصلی دانشگاه AMU در شهر علیگر و در زمینی به مساحت ۴۶۷/۶ هکتار بنا شده است. دانشگاه اسلامی علیگر بیش از ۳۰۰ رشته را در دو شاخه سنتی و مدرن ارائه می‌دهد. به علاوه، این مرکز آموزشی دارای سه مرکز در خارج از محوطه اصلی نیز هست. مراکز ملاپورام، مرشدآباد، کیشانگنج به ترتیب در ایالت‌های کرالا، بنگال غربی و بیهار قرار دارند. دانشگاه اسلامی علیگر تمام قبایل، اعتقادات، مذاهب و جنسیت‌ها را پذیرش می‌کند.
پیشینه
تأسیس
این دانشگاه در سال ۱۸۷۵ تحت عنوان مدرسة‌العلوم مسلمانان هند تأسیس شد. شروع کار این کالج در ۲۴ می همان سال بود. «سید احمدخان» سیاستمدار انگلیسی-هندی، کالج انگلیسی-شرقی محمدیان (MAO)، نیای دانشگاه علیگر امروزی را احداث کرد. جنبش بیداری اسلامی که توسط احمدخان و MAO صورت گرفت، به نام «جنبش علیگر» شناخته شد. او توانایی تکلم به زبان انگلیسی و اشراف به علوم غربی را به عنوان مهارت‌های لازم برای حفظ نفوذ سیاسی مسلمانان، به خصوص در شمال هند مورد توجه قرار داد. تصور احمدخان از کالج برخاسته از الگوی دانشگاه‌های آکسفورد و کمبریج بود. او می‌خواست یک سیستم آموزشی را بر پایه مدل بریتانیایی بنا کند. کمیته‌ای به نام «بنیاد کالج مسلمانان» تشکیل شد و مردم تشویق به تأمین بودجه تأسیس کالج شدند.
هفتمین نظام حیدرآباد، میرعثمان علی‌خان در سال ۱۹۱۸ مبلغ قابل توجهی (معادل ۵۰۰هزار روپیه) به مؤسسه کمک کرد. سپس نائب‌السلطنه و فرماندار کل هند، لرد نورثبروک ۱۰هزار روپیه و فرماندار ایالات شمال غرب ۱۰۰۰ روپیه اهدا کردند. تا آن زمان - یعنی مارس ۱۸۷۴ - موجودی صندوق کالج معادل ۱۵۳۴۹۲ روپیه و ۸ آنه بود.
کالج MAO در ابتدا برای برگزاری آزمون پذیرش به دانشگاه کلکته ملحق شد اما پس از چندی و در سال ۱۸۸۵ به دانشگاه الله‌آباد پیوست. این مؤسسه در سال ۱۸۷۷ به سطح کالج ارتقا یافت. آیین افتتاح ساختمان کالج توسط «لرد لیتون» انجام شد.
تبدیل به
دانشگاه
در حدود سال ۱۹۹۰، این کالج در تلاش بود که خود را به عنوان دانشگاه به ثبت برساند. در نهایت در سال ۱۹۲۰ این اتفاق افتاد و «دانشگاه اسلامی علیگر» رسمیت یافت.
«سر محمدعلی محمدخان» و «آقا خان سوم» نقش مهمی را در تحقق ایده سید احمدخان، مبنی بر جمع‌آوری بودجه ساخت دانشگاه اسلامی علیگر ایفا کردند.
در سال ۱۹۲۷ مدرسه‌ای مخصوص نابینایان توسط «صاحب‌زاده آفتاب احمدخان» تأسیس شد. در سال بعد مدرسه پزشکی نیز به دانشگاه ملحق شد. همچنین در اواخر دهه ۱۹۳۰ دانشگاه یک دانشکده مهندسی دایر کرد. «سید ظفر الحسن» در اوائل دهه ۱۹۹۰ به عنوان رییس بخش فلسفه و دانشکده هنر به این دانشگاه پیوست.
آموزش زنان
آموزش زنان در دانشگاه، با تأسیس مدرسه دختران در ۱۹ اکتبر ۱۹۰۶ آغاز شد. کنفرانس‌های آموزشی اسلامی از ۱۸۹۶ به بعد، جنبشی را برای عادی‌سازی آموزش دختران آغاز کرده بودند. این مرکز آموزشی در سال ۱۹۲۹ تبدیل به یک کالج متوسط شد، اما در سال بعد با نام «کالج زنان» به عنوان یکی از کالج‌های اصلی دانشگاه شناخته شد.
در اواخر ۲۰۱۴ «ضمیرالدین شاه» معاون دانشگاه درخواست دختران را برای استفاده از کتابخانه مولانا آزاد که مختص مردان بود را رد کرد. وی اظهار داشت که این تصمیم ربطی به مسائل انضباطی ندارد و صرفاً به علت کمبود جا است. اگر قرار باشد دختران مجاز به استفاده از کتابخانه باشند، تعداد چهار برابری آن‌ها نسبت به پسران باعث تحمیل فشار بر استفاده‌کنندگان از کتابخانه خواهد شد. اگرچه دانشکده زنان کتابخانه مجزایی داشت، اما موجودی آن با کتابخانه مولانا آزاد قابل مقایسه نبود. «اسمریتی ایرانی» وزیر منابع انسانی و توسعه ملی هند، توضیحات شاه را تقبیح کرده و آن را توهین به دختران نامید.
در ماه نوامبر ۲۰۱۴، دادگاه عالی الله‌آباد در پاسخ به درخواستی که توسط یک شبکه حقوق بشری مطرح شده بود، اعلام کرد که ممنوعیت دختران برای استفاده از کتابخانه اصلی، غیرقانونی است و باید استفاده تمام دانشجویان از کتابخانه، صرف نظر از جنسیت آن‌ها تسهیل شود. دادگاه عالی تا ۲۴ نوامبر ۲۰۱۴ به دانشگاه زمان داد تا این مشکل را حل کند.
سازمان
در تاریخ ۱۱ آوریل ۲۰۱۵ «مفضل سیف‌الدین» به عنوان رییس دانشگاه انتخاب شد و «ابن‌سعید خان» نواب سابق چهاتاری معاونت وی را به عهده گرفت. «حبیب الرحمن» معاون سابق نیز نائل به کسب سمت خرانه‌دار شد.
در ۱۷ می ۲۰۱۷ «طارق منصور» قبول کرد که سی و نهمین معاون این دانشگاه باشد.
پروفایل
تحصیلی
دانشگاه اسلامی علیگر یک دانشگاه تمام‌مسکونی است که ۱۳ دانشکده، ۷ کالج، ۱۵ مرکز، ۳ مؤسسه و ۱۰ مدرسه دارد. به تازگی دانشکده مطالعات بین‌الملل نیز در این دانشگاه تأسیس شده است.
رتبه‌بندی
دانشگاه AMU در سطح بین‌المللی، بر اساس رتبه‌بندی QS جایگاه ۱۰۰۰-۸۰۱ را در سال ۲۰۱۸ به دست آورد. بر همین مبنا، این دانشگاه در آسیا رتبه ۲۳۸ و در میان کشورهای بریکس رتبه ۱۷۰-۱۶۱ را کسب کرد.
مجله تایمز در رده‌بندی مؤسسات آموزش عالی خود، رده ۸۰۰-۶۰۱ در جهان، ۱۵۸ در آسیا و ۱۷۶ در کشورهای بریکس را به AMU اختصاص داد. این دانشگاه توسط «چارچوب رتبه‌بندی مؤسسات ملی هند» در سال ۲۰۱۸، در میان تمامی مؤسسات رتبه ۱۷، در دانشگاه‌ها رتبه ۱۰ و در مدیریت رتبه ۴۹ را از آن خود کرد.
در سال ۲۰۱۷، نشریه «هندوستان امروز» در میان کالج‌های مهندسی، کالج مهندسی و تکنولوژی ذاکر حسین (وابسته به AMU) را شایسته مقام ۱۷ دانست. در سال بعد این کالج توسط چارچوب رتبه‌بندی مؤسسات ملی هند جایگاه ۳۵ را به دست آورد.
دانشکده حقوق دانشگاه AMU، توسط «هندوستان امروز» موفق به کسب رده دوم در هند شد. کالج پزشکی این دانشگاه (جواهر لعل نهرو) نیز مقام هشتم را کسب کرد.
کتابخانه
کتابخانه مولانا آزاد، کتابخانه اصلی این دانشگاه است. این کتابخانه از کتابخانه مرکزی و بیش از ۱۰۰ کتابخانه دانشکده‌ای و اداری تشکیل شده است.
احکام سلطنتی امپراتورهای مغول مانند بابر، اکبر کبیر و شاه‌جهان نیز در این کتابخانه نگه‌داری می‌شوند.
احداث کتابخانه مولانا آزاد در سال ۱۸۷۷ و در زمان تأسیس کالج شرقی-انگلیسی محمدیان توسط لرد لیتون آغاز شد. در آن زمان این کتابخانه لیتون نام داشت. در سال ۱۹۶۰ ساختمان هفت‌طبقه کنونی، توسط جواهر لعل نهرو اولین نخست‌وزیر هندوستان مستقل افتتاح شد. کتابخانه به احترام ابوالکلام آزاد، اولین وزیر آموزش هندوستان مستقل - که در بین عوام به مولانا آزاد مشهور است - مولانا آزاد نامیده شد.
کتابخانه مجازی علوم اجتماعی در تاریخ ۲۷ دسامبر ۲۰۱۳، به دست پراناب موکرجی رییس جمهور هند افتتاح شد. در سال ۲۰۱۵ این کتابخانه مجازی به تأیید سازمان بین‌المللی استاندارد رسید و در سال بعد نیز در کتاب رکوردهای لیکما ثبت شد.
زندگی دانشجویی
اتحادیه دانشجویان دانشگاه اسلامی علیگر
اتحادیه دانشجویان دانشگاه اسلامی علیگر (AMUSU) مجموعه‌ای است که دانشجویان را در ارتباط با سیستم اداری نمایندگی می‌کند.
سنت‌ها
دانشجویان پسر «شیروانی» می‌پوشند که لباس سنتی دانشگاه است. استفاده از این پوشش در برنامه‌های رسمی دانشگاه الزامی است. دانشگاه شیروانی را در قیمت یارانه‌ای عرضه می‌کند. شیروانی سنتی منحصر به فرد در دانشگاه علیگر است. در اوائل سال ۲۰۱۳ ضمیرالدین شاه تصمیم گرفت پوشیدن شیروانی برای دانشجویانی که قصد ملاقات با او را دارند اجباری کند.
کلوپ‌ها و انجمن‌ها
فعالیت‌های فرهنگی و ورزشی در کلوپ‌های مختلف موجود در دانشگاه انجام می‌شود. موارد شایان ذکر قدیمی‌ترین باشگاه کریکت، باشگاه اسب‌سواری و باشگاه درام AMU هستند.
